«بیوتروریسم» و «تروریسم لیزری» چیست

گرچه تروریسم بیولوژیک و شیمیایی از گذشته وجود داشته و به مواردی از آن حتی طی سال‌های اخیر در کشورهای مختلف مشاهده شده است، اما واژه‌ تروریسم لیزری را می‌توان واژه‌ای نو در حوزه امنیت دانست.

با این حال نگاهی به بحث حملات بیولوژیک در حوزه امنیتی و همچنین حملات لیزری و آینده آن برای استفاده توسط گروه‌های تروریستی این نکته را به وضوح روشن می‌کند که باید تدابیر پیشگیرانه‌ای در مقابل چنین ترفندهایی از سوی گروه‌های تروریستی اعمال کرد.

*سلاحی به قدمت تاریخ بشر

«تروریسم میکروبی» قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارد. در طول سال‌های پیش از میلاد مسیح و در زمان جنگ‌های رومیان، آلوده کردن منابع آب توسط اجساد مردگان، یکی از راههای به زانو درآوردن حریف در جنگ‌های طولانی محسوب می‌شد.

همچنین مغول‌ها برای کشتار سربازان شهرهایی که به محاصره درمی‌آمدند، جنازه‌های افرادی را که به مرض طاعون مرده بودند به داخل شهر پرتاب می‌کردند.

در طول سالیان اخیر و به خصوص در زمان جنگ سرد، با وجود توانمندی‌های گسترده‌ای که برای یک جنگ میکروبی در ابعاد بزرگ فراهم بود، اما به دلیل تبعات جبران ناپذیر این مرحله و احتمال اینکه حتی کشور استعمال‌کننده نیز خود به دلیل جهش‌های ژنتیکی احتمالی قربانی سلاح‌های میکروبی شوند، تاکنون این سلاح‌ها در عرصه یک جنگ واقعی به کار گرفته نشدند، اما در حوزه تروریسم و استفاده نقطه‌ای برای هدف قرار دادن افراد خاص و یا یک جمع محدود، بارها از سلاح‌های میکروبی استفاده شده است.

* قربانی کردن خودی

نمونه‌های فراوانی از این مسئله در طول چند دهه گذشته وجود دارد که از جمله می‌توان به رهاسازی آزمایشی تعدادی از میکروب‌های خطرناک همچون آبله و طاعون در برخی از شهرهای آمریکا توسط قرارگاه جنگ میکروبی ارتش این کشور به منظور بررسی الگوی توسعه باکتری‌ها اشاره کرد.

همچنین موارد فراوانی وجود دارد که برخی از سلاح‌های میکروبی به دلیل عدم نگهداری مناسب و اتفاقات غیرقابل کنترل به محیط خارج نشر کرده و باعث کشته شدن افراد بی‌گناه شدند.

* از بلغارستان با عشق

در سال ۱۹۷۸ گئورگی مارکوف یکی از نارضیان دولت بلغارستان در نزدیکی خانه خود و در یک ایستگاه اتوبوس با یک چتر مجروح شد.

مارکوف بلافاصله سلامتی خود را پس از این جراحت از دست داد و چهار روز پس از این حادثه درگذشت. بعدها مشخص شد این چتر آغشته به سم «ریسین» است.

سم ریسین که از یک ماده گیاهی به دست می‌آید، توانایی معادل یک هزار برابر سم سیانور را دارد.

از نمونه دیگر استفاده از این سم می‌توان به ارسال نامه‌هایی آغشته شده به آن به دفتر باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و چند سناتور این کشور اشاره کرد.

همچنین ترور خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس در سال ۱۹۹۷ در اردن که با تلاش محافظان وی ناکام ماند و نیز ارسال نامه‌های آلوده به باکتری سیاه زخم در سال ۲۰۰۱ که موجب مرگ ۵ نفر و آلودگی ۱۷ نفر به این باکتری شد، از نمونه‌های دیگر استفاده از سلاح‌های میکروبی برای امور ضدامنیتی بوده است. گرچه بعدها مشخص شد نامه‌هایی که در آن از میکروب سیاه زخم استفاده شده، توسط یکی از محققان ارتش آمریکا که در بخش تسلیحات میکروبی این کشور کار می‌کرده منتشر شده است که وی نیز پیش از دستگیری و مشخص شدن نقش‌اش در آن، خودکشی کرد.

* نامه و دست دادن ممنوع

تاکنون روش‌های گوناگونی برای حفاظت از جان شخصیت‌ها و همچنین جلوگیری از انتشار عوامل بیماری‌زا توسط گروه‌های تروریستی به کار گرفته شده است.

البته برخی از این روش‌ها به صورت عمومی و جهت مقابله با هرگونه تهدید بیولوژیک به کار می‌رود که از جمله می‌توان به بررسی مرسولات و نامه‌های ارسال شده به دفاتر مقامات عالی‌رتبه و استفاده از سیستم‌های مجازی برای جلوگیری از هرگونه انتقال باکتری، ضد عفونی کردن مرسولات توسط سیستم‌های اشعه ایکس و گاما در مواردی که نیاز به استفاده از آن وجود داشته باشد و همچنین توجیه مقام مسئول در خصوص توجه به تهدیدات موجود در این باره اشاره کرد.

همچنین بسیاری از خودروهای حامل شخصیت‌ها اغلب به گونه‌ای درزبندی شده‌اند تا امکان نفوذ باکتری‌‌ها و عوامل بیماری‌زای مهاجم در صورت استفاده به حداقل خود برسد.

در ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی تمام مرسولات پستی ابتدا دپو، قرنطینه و در مواردی ضد عفونی شده و سپس وارد چرخه بررسی اداری در مجموعه تحت حفاظت می‌شوند.

* پادزهرها و واکسن‌ها؛ سلاحی برای مقابله

همچنین دپوی واکسن‌ها و سرم‌های ضدویروس و ضدباکتری برای استفاده در مواقع لازم و ضروری جزو یکی دیگر از راهکارهای مقابله با حملات تروریستی اینچنینی به شمار می‌رود.

از این‌رو در طول چند سال گذشته سرمایه‌گذاری‌های بسیار سنگینی در خصوص صنعت واکسن‌سازی به خصوص در مراکز نظامی از سوی کشورهای غربی صورت گرفته است.

در ایران صنایع واکسن در این زمینه بسیار مؤثر بوده است گرچه به همین دلیل صنایع واکسن‌سازی ایران به بهانه توسعه سلاح‌های بیولوژیک از سوی کشورهای غربی مورد تحریم‌های یکجانبه قرار گرفتند، با این حال تاکنون محققان ایرانی به پیشرفت های موثری درباره دسترسی به پادزهرهای تسلیحات بیولوژیک رسیده‌اند.

* ترور با بیماری سرطان

در ایران گزارش رسمی در خصوص استفاده از سلاح‌های میکروبی در جبهه‌های جنگ و یا ترور شخصیت‌ها گزارش نشده است.

با این حال در سال‌های دهه ۶۰ آیت‌الله ربانی املشی دادستان کل کشور به دلیل استفاده از مواد سرطان‌زا به این بیماری مبتلا و به شهادت می‌رسد در نهایت پس از تحقیقات فراوان گروهک مهدی هاشمی مسئول این اتفاق شناخته شد.

* تروریسم لیزری؛ هدف، چشم خلبانان

بحث تروریسم لیزری جزو مواردی است که به تازگی از سوی برخی از افراد و گروه‌های ناشناس به منظور هدف قرار  دادن هواپیماهای تجاری و به خصوص دید خلبانان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سال ۱۹۶۰ اولین لیزر گازی توسط یک دانشمند ایرانی ابداع شد، این پدیده فیزیکی پیشرفت فراوانی برای استفاده در امور گوناگون داشته است که البته هنوز زمان تا جایی که این سلاح‌ها بتوانند به عنوان یک وسیله قابل حمل به منظور صدمه زدن به افراد استفاده شوند، فاصله وجود دارد اما هم‌اکنون سامانه‌های آزمایشی قابل حملی وجود دارد که از آنها در هدف قرار دادن هواپیماهای بدون سرنشین و همچنین خمپاره‌های کوچک استفاده می‌شود.

در سال ۲۰۱۱ گزارشاتی از ایجاد مزاحمت به وسیله پرتابگرهای لیزری کوچک برای برخی خلبانان هواپیمای فرودگاه جان.اف.کندی نیویورک استفاده شد؛ استفاده از این لیزرها سبب می‌شد تا بینایی خلبان به صورت ناگهانی افت پیدا کرده و خلبان به درستی قادر به هدایت هواپیما نباشد.

جستجوهای FBI برای پیدا کردن مهاجمان بی‌نتیجه خاتمه یافت، البته این مزاحمت‌های لیزری سبب ایجاد مشکلی برای خلبانان این هواپیماها نشد اما در صورت استفاده از لیزرهای قوی‌تر که شاید در آینده به صورت تجاری در اختیار مصرف‌کنندگان غیرنظامی قرار بگیرد، بتواند مشکلات بزرگتری را برای خلبانان فراهم کند.

* عینک‌هایی برای چشمان آسیب‌پذیر

در این زمینه برخی از مؤسسات، عینک‌های ویژه‌ای را برای خلبانان توصیه کردند که یک نمونه آن توسط مؤسسه روسی تولید شده است.

این عینک‌ها به خلبانان این امکان را می‌دهد تا در صورت استفاده از چنین سلاح‌هایی بینایی خود را به طور کامل حفظ کنند.

از سوی دیگر استفاده از تجهیزات ردیابی لیزری که جهت و سمت استفاده از تسلیحات و نشانگرهای لیزری را مشخص می‌کند، روش دیگری برای مقابله با مهاجمانی است که از اینگونه سلاح‌ها استفاده می‌کند. در این حالت نیروهای حفاظتی می‌توانند به سرعت نسبت به شناسایی محل اختفای مهاجم و مقابله مؤثر با وی و همچنین دستگیری و حذف فیزیکی آن اقدام کنند.

توسعه تجهیزات ردیابی سلاح‌های لیزری و همچنین عینک‌های ضدتشعشع نیز مدت‌هاست در سیر تحقیقات تکمیلی موسسات تحقیقاتی نظامی کشورمان قرار گرفته و به مرحله تولید صنعتی رسیده است.

*آمادگی برای هر اتفاق قابل وقوع

به طور حتم این نکته مسلم وجود دارد که تهدیدات از هر نوعی همواره در غالب‌های جدید نشان می‌دهد تروریسم لیزری و تروریسم بیولوژیک دو موردی هستند که احتمال استفاده از آن علیه منافع نظام جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و آمادگی نیروهای حفاظتی به خصوص در بحث حفاظت از شخصیت‌ها می‌تواند عامل مؤثری در جلوگیری از هرگونه غافلگیری در این‌باره شود.