مزاج و مزاج‌شناسی کلمه‌ای است که از دیروز و تا امروز در زندگی و به‌ویژه در طب سنتی زیاد می‌شنوید، اما به‌راستی مزاج چیست و چه تأثیری بر روی سلامت شما می‌گذارد؟
ما می‌خواهیم کمی این مسیر را برایتان روشن کنیم و پاسخ کامل و مفصلی به سوالات شما اعم از مزاج و انواع مزاج و سبک زندگی سالم برای هر مزاجی بدهیم پس در این راه با ما همراه باشید.
مزاج چیست؟
و اما به مزاج و تعریف صحیح مزاج شناسی و تاثیر آن بر سلامتی بدن می‌رسیم. توضیح دادیم که بدن از اخلاط اربعه صفرا ، سودا ، بلغم و دم ساخته‌شده است و وجود هر کدام در بدن ضروری می‌باشد. از ترکیب این اخلاط در بدن مزاج به وجود می‌آید.
گاهی یک خلط در بدن نسبت بر اخلاط دیگر بیشتر وجود دارد به فردی که هر یک از این اخلاط صفرا ، دم ، بلغم و سودا در او غلبه داشته باشد به‌ترتیب به صفراوی ، دموی ، بلغمی و سوداوی مزاجی می‌گویند. اگر همه این اخلاط به‌طور متعادل در بدن وجود داشته باشند مزاج متعادل پدید می‌آید. شخصی که چنین مزاجی را دارا باشد کمتر بیمار می‌شود و عمر بیشتری دارد که البته این‌گونه افراد به‌ویژه در عصر ما کمتر یافت می‌شوند. تا یادمان نرفته بگوییم علت پدید آمدن اکثر بیماری‌ها غلبه بیش‌از حد هر یک از این اخلاط در بدن یا در عضو خاصی است که به آن خلط غیر طبیعی می‌گویند.
انواع مزاج
اشاره کردیم که هر فردی مزاج متفاوتی دارد و مزاج برای همه منحصربه‌فرد است. انسان برای داشتن بدنی سالم و عمری طولانی باید شناخت درست از مزاج خود داشته باشد، زیرا اگر کسی مزاجش را به خوبی نشناسد و اطلاعات لازم درباره مزاج خود نداشته باشد با استفاده از مواد غذایی گوناگون تعادل شیمیایی بدن خود را به‌هم می‌زند و بدنش به این عدم تعادل واکنش نشان داده و مشکلاتی مانند بیماری‌های پوستی تغییر خواب و مشکلات گوارشی و… ایجاد خواهد شد.
در ادامه به ویژگی و خصوصیات هر مزاج می‌پردازیم:
مشخصات افراد صفراوی
در این مزاج رکن آتش یا همان خلط صفرا بیشتر است و افراد دارای مزاج گرم و خشکی هستند که آن‌ها را صفراوی مزاج مینامیم.
عموماً این افراد کشیده و لاغراندام با استخوان بندی درشت هستند، قد بلند و رنگ پوست زرد از خصوصیات دیگر صفراوی مزاج هاست.
صفراوی مزاج ها از گرما متنفر و علاقه‌مند به فصل‌های سرد هستند و خوردن سردی جات و ترشی را ترجیح می‌دهند،ولی عموماً کم‌اشتها هستند.
ممکن است کم یا پرمو باشند و معمولاً موهای تیره‌رنگ دارند، این افراد رگ دست برجسته و آشکاری نیز دارند و پوست بدنشان خشک است و زیاد عرق می‌کنند.
افرادی که چنین مزاجی دارا هستند تلخی دهان صبحگاهی دارند و دهان معمولاً خشک و مدام تشنه اند.
به‌اصطلاح آتشین مزاج هستند و زود از کوره در می‌روید اما آتششان سریع فروکش می‌کند.
صفرا مزاج‌ها معمولاً استعداد خشونت و بداخلاقی دارند و علاقمند به ورزش‌های رزمی و کارهای خشن هستند.
معمولاً بی‌قرار و افرادی دقیق و تیزبین می‌باشند و مدیرهای موفقی می‌شوند.
گاهی خیلی علاقه‌مند به ریاضی و گاهی خیلی علاقه‌مند به شعر و شاعری و همچنین گاهی عاشق و گاهی فارغ گاهی بسیار پرانرژی و گاهی کم‌انرژی هستند
مشخصات افراد دموی
در این مزاج رکن هوا یا همان خلط دم بیشتر است و افراد دارای مزاج گرم و تر هستند که آن‌ها را دموی‌مزاج مینامیم.
اشخاصی که بدن عضلانی و رگ های برجسته دارند در این مزاج قرار می‌گیرند.
پوست سرخ و سفید و پرخون هم از خصوصیات اصلی دموی مزاجی هاست.
این افراد مانند کسانی که دیگر که در دیگر گروه‌های دسته‌بندی مزاج قرار می‌گیرند سرمایی یا گرمایی نیستند اما در صورتی که هوا سردتر باشد برای آن‌ها مطلوب تر خواهد بود نسبت به زمانی که جریان هوا ی گرم در اطرافشان جریان داشته باشد.
دموی مزاج‌ها موهای پرپشتی دارند و پوست بدنشان گرم و مرطوب است و تعرق بالا دارند.
کسانی که این مزاج را دارا هستند شجاع و جسور و درعین‌حال صبور و آرام اند.
از دیگر خصوصیات اخلاقی دموی مزاج‌ها بلندپرواز، دوراندیش، خوش‌رو، خوش‌اخلاق و سخاوتمند بودن است.
مشخصات افراد سوداوی
مزاج سودا مزاجی سرد و خشک است و رکن اصلی آن خاک می‌باشد.
عموماً افراد لاغراندام و استخوانی را سوداوی مزاج مینامیم.
کسانی که این مزاج را دارند اکثراً نگران، غمگین و ناآرام هستند، بیشتر در فکرند و افسردگی و خودکشی در آن‌ها بسیار زیاد است.
پیشنهاد می‌کنیم سوداوی مزاج ها را به لجبازی نیندازید که اگر لج کنند بسیار لجباز هستند .
در کنار همه این مسائل باید بگوییم بسیار با نظم و پشتکار هستند و دقتی جانانه دارند.
به‌شدت علاقمند به حسابگری و محاسبه و افرادی با احساس و کلی‌نگر می‌باشند.
از دیگر خصوصیات سوداوی مزاج‌ها باید به بی‌خوابی و زودرنجی آن‌ها نیز اشاره کنیم.
مشخصات افراد بلغمی
بلغمی مزاج‌ها مزاجی سرد و تر دارند و رکن اصلی آن‌ها آب می‌باشد.
کسانی که چنین مزاجی دارند در ظاهر درشت‌اندام و استعارا تپل هستند و به‌سختی لاغر می‌شوند، اما استخوان‌های باریکی دارند.
معمولاً دارای موهای کم‌پشت و صاف و نرم و نازک هستند و رنگ پوست سفیدی دارند.
توصیه می‌کنیم بلغمی مزاج‌ها را نرنجانید زیرا بسیار نازک دل و احساساتی هستند و با کوچک‌ترین ناراحتی سریع گریه می‌کنند.
بلغمی‌ها انسان‌های منطقی، عاقل و مهربان و همچنین دارای صبر و حوصله زیاد می‌باشند.
از دیگر خصوصیات این مزاج می‌توانیم بگوییم اهل سازش و تاثیر پذیر هستند، البته کمی کینه‌ای و خودخور بودن هم جزو اخلاقیات بلغمی مزاجی هاست.
هر چیزی مزاجی دارد!
در عالم هستی هر چیز کوچک و بزرگی مزاجی دارد به‌عنوان مثال اگر خون انسان را در لیوانی قرار دهیم تا ته‌نشین شود به چهار لایه تقسیم می‌شود، لایه بالایی زردرنگ صفرا ،لایه دوم قرمز رنگ دم، لایه سوم بی‌رنگ بلغم و لایه سیاه‌رنگ زیرین سودا مزاج می‌باشد.
در ادامه همراه ما باشید، قرار است به مزاج حیوانات، گیاهان، فصول، سنین و همچنین مزه‌ها اشاره کنیم.
۱-حیوانات
هر موجودی بر اساس نوع خلقت و فعالیتش مزاج خاص خود را دارد، مثلاً زنبور و گرگ صفراوی مزاج هستند و طبع گرم و خشکی دارند.
شیر و خرس دموی هستند و از خون غالب آفریده‌شده اند، مورچه از جنس سودا و الاغ بلغمی مزاج است.
باید به این نکته توجه کنید که میزان غلبه هر خلط در بدن هر موجودی برابر نیست و به عنوان مثال شیر ایرانی دقیقاً مزاج شیر آفریقایی را ندارد.
۲-گیاهان
مزاج گیاهان را با خوردن یا لمس کردن آن‌ها می‌توان تشخیص داد و در درمان بیماری‌ها استفاده کرد.
گیاهانی که صفراوی مزاج هستند در بدن ایجاد خارش و سوزش می‌کنند.
گیاهانی که خوردن آن‌ها باعث گرمی شود را گیاهان گرم و تر یا دم مزاج می‌گویند.
درادامه گیاهانی که موجب رفع حرارت بدن و تشنگی می‌شوند هم مزاجی سرد و تر و یا بلغم دارند و در آخر گیاهانی که باعث رفع تشنگی نمی‌شوند ولی از حرارت و گرمی بدن می‌کاهد و همچنین ایجاد خوش خشکی و لاغری می‌کنند را سوداوی مزاج و یا سرد و خشک می‌دانیم.
۳-فصول
بهار مزاج گرم و تردارد_ دم
تابستان مزاج گرم و خشک دارد_ صفرا
پاییز مزاج سرد و خشک دارد_ سودا
زمستان مزاج سرد و تر دارد_ بلغم
۴-ساعات شبانه روز
هر ساعتی از شبانه‌روز مزاج خاصی دارد و به‌همین دلیل است که گاهی اوقات در برخی از ساعات روحیات و خلق ما به‌هم می‌ریزد و یا گاهی احساس خوبی داریم.
صبح مزاج گرم و تر _دم
ظهر مزاج گرم و خشک_ صفرا
عصر مزاج سرد و خشک_ سودا
شب مزاج سرد و تر_ بلغم
۵-سن‌ها
در هر مرحله‌ای از زندگی یک مزاج در ما غلبه می‌کند و موجب رشد و یا طراوت جوانی و یا کامل شدن درایت وعقل انسان و کاهش هیجاننات احساسی می‌شود.
۱_ مرحله رشد و نمو از بدو تولد تا ۲۰ سالگی است که غلبه دم داریم.
۲_ مرحله جوانی بین۲۰ تا ۴۰ سالگی است که غلبه صفرا داریم.
۳_ مرحله میان‌سالی بین۴۰ تا ۶۰سالگی است که غلبه سودا داریم.
۴_مرحله شیخوخیت بین۶۰ سالگی تا مرگ است که غلبه بلغم داریم.
۶-مزه ها
مزه شیرینی و تلخی و شوری مزاج گرم دارد.
ترشی و بی‌مزه گی و گس مزاج سرد دارد.
۷-مزاج مناطق
شاید برای شما هم پیش‌آمده است که وقتی به شهری نقل‌مکان می‌کنید حس بهتری دارید و یا گاها بد خلقی می‌کنید باید بگوییم که مزاج هر منطقه و آب‌وهوای آن با منطقه دیگری حتی اگر نزدیک هم باشند تفاوت بسیاری دارد.
مناطق کوهستانی سرد و خشک هستند.
مناطق بیابانی گرم و خشک هستند.
مناطق دریایی سرد و تر هستند.
جمع بندی
خب در این مقاله حقایقی را درباره مزاج و انواع مزاج خواندید و فکر می‌کنم الان درک درستی از مزاج دارید، فقط این نکته را فراموش نکنید که این مقاله تنها توضیحات مبتدی و مختصری راجع به مزاج داشت و شما باید برای تشخیص مزاج خودتان باید سراغ یک متخصص بروید که سال‌ها در مورد مزاج،تشخیص آن و مزاج‌شناسی مطالعه کرده است.
منبع : https://salikam.com/mag/what-is-temperament