زرشک گیاهی است که ایرانیان از میوه آن در غذاها، به عنوان یک نوشیدنی و به شکل مربا و شربت استفاده می‌کنند. این دانه‌های ترش و خوشمزه خواص زیادی دارند و برای بدن نیز بسیار مفید هستند.
در ادامه در مورد زرشک بحث می‌کنیم و فواید و خواص این گیاه محبوب را با هم بررسی می‌کنیم.
اسم گیاه زرشک
نام علمی این گیاه «Berberis vulgaris» است و در بین مردم به آن «زرشک» گفته می‌شود. به ریشه گیاه زرشک در ایران نیز «آئر خیس» می‌گویند.
توضیح درمورد گیاه زرشک
گیاه زرشک یک سرده از گونه زرشکیان است، به شکل درختچه می‌روید، روی ساقه‌هایش خار دارد و به‌طور میانگین ارتفاع آن ۴ متر است. چوب ساقه این درخت قهوه‌ای یا زردرنگ است.
برگ‌های آن بیضی شکل بوده، لبه‌های آنها دندانه‌های اره‌ای است و گل‌های زردرنگ دارد. میوه زرشک قرمز رنگ، گوشتی، بیضی شکل و ترش مزه است. از ریشه، پوست ریشه و ساقه ، برگ گل و میوه این گیاه در طب سنتی استفاده می‌کنند.
فواید گیاه زرشک
گیاه زرشک خواص بی شماری دارد و می‌توان از آن در غذاها و نوشیدنی‌‌ها یا به‌صورت مربا و رب استفاده کرد. در ادامه به فواید زرشک خواهیم پرداخت.
مبارزه با عفونت‌ها و التهاب‌ها
تحقیقات نشان داده است که زرشک دارای خاصیت ضدباکتری و ضدقارچی است و با پیشگیری از متصل شدن باکتری به سلول‌های بدن انسان از بروز عفونت‌های قارچی و عفونت های باکتریایی جلوگیری می‌کند.
از زرشک برای درمان و بهبود علائم التهاب و عفونت‌ها استفاده می‌شود و همچنین در درمان عفونت مثانه، دستگاه گوارش و ادراری تاثیرگذار است.
میوه زرشک در مقایسه با ریشه این گیاه در مقابله با عفونت‌های دستگاه ادراری تاثیر بیشتری دارد. زرشک در درمان گلودرد، گرفتگی بینی، درمان سینوزیت و بهتر شدن برونشیت و مشکلات شایع دستگاه تنفسی تاثیرگذار است. از این میوه برای درمان التهاب‌ها و عفونت‌های پوستی ناشی از قارچ کاندیدا آلبیکانس نیز استفاده می‌شود.
درمان مشکلات گوارشی
بربرین ماده‌ای است که در ترکیبات زرشک وجود دارد و با کمک به ماهیچه‌های صاف که دیواره‌های روده را می‌پوشانند به بهتر شدن گوارش غذا و کاهش دردها و بیماری‌های گوارشی کمک می‌کند.
زرشک به خاطر خاصیت منقبض کننده‌ای که دارد به نسبت آنتی بیوتیک‌ها مشکلات گوارشی را سریع‌تر حل می‌کند.
درمان اسهال با زرشک
براساس مطالعاتی که به‌تازگی روی زرشک انجام شده است، با استفاده از ماده بربرینی که در زرشک وجود دارد می‌توان با عفونت‌های باکتریایی، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها مبارزه کرد.
بربرین با تحریک تولید گلبول‌های سفیدی به نام ماکروفاژ (درشت خوارها) به درمان التهاب دستگاه گوارش و اسهال کمک می‌کند.
بهبود سوء هاضمه با زرشک
مصرف جوشانده یا آب زرشک باعث تسریع روند درمان سوء هاضمه می‌شود. برای بهبود بیماری این مشکل بهتر است تقریبا ۱۵ تا ۲۰ دقیقه پیش از صرف وعده غذایی از زرشک استفاده کنید.
پیشگیری و درمان دیابت با زرشک
مصرف زرشک در درمان قند خون تاثیرات چشم‌گیری داشته است و آن را به یک گزینه در دسترس و مناسب برای پیشگیری یا درمان دیابت تبدیل کرده است.
کمک به سلامت قلب و عروق با استفاده از زرشک
زرشک با کاهش کلسترول خون و سرم به حفظ سلامت عمومی قلب و عروق کمک می‌کند. خواص زرشک برای سلامت قلب ثابت شده است. کمک به کنترل فشار خون بالا، درمان بیماری شریان کرونری، تپش قلب و بیماری ماهیچه قلب از خواص دیگر میوه این گیاه جادویی است.
پاک سازی کبد و کیسه صفرا با زرشک
استفاده از زرشک باعث تقویت کبد می‌شود. کبد وظیفه تصفیه خون، تولید صفرا، سم‌زدایی، هضم چربی ها، تجزیه هورمون‌ها و ذخیره ویتامین‌ها و آهن را بر عهده دارد.
نقش اصلی کیسه صفرا ذخیره کردن صفرا است که توسط کبد ساخته می‌شود. صفرا همراه آنزیم‌های روده به بدن در هضم غذاهای چرب کمک می‌کند. پاک سازی کبد و کیسه صفرا از خواص قابل توجه زرشک است.
مضرات گیاه زرشک
- اگر در مصرف زرشک زیاده‌روی کنید باعث نفخ در شکم می‌شود.
- استفاده زیاد از زرشک و مشتقات آن (برگ و ساقه) برای زنان باردار مناسب نیست، چون رحم را تحریک می‌کند و امکان دارد باعث سقط جنین شود.
- اگر به مدت طولانی و بسیار زیاد از زرشک استفاده کنید، سبب ناراحتی معده و روده‌ها خواهد شد و جذب کافی ویتامین B در بدن را مشکل می‌کند.
- عصاره‌ای که از برگ‌ها و پوست زرشک گرفته می‌شود، اگر بدون محدودیت مصرف شود مسمومیت ایجاد می‌کند.
- استفاده بیش از حد زرشک امکان دارد باعث بروز عوارضی مانند شوک، تهوع، استفراغ، کاهش فشارخون، کاهش ضربان قلب، خون دماغ و آسیب به کلیه شود.
- بدون نظارت پزشک، عصاره گیاهی زرشک را به کودکان ندهید.
- بهتر است در دوران بارداری و شیردهی مصرف عصاره گیاهی زرشک را قطع کنید.
- استفاده از زرشک و فراورده‌های آن برای مصرف روزانه و به شکل بلندمدت ممکن است ایجاد مسمومیت کند.
طریقه مصرف گیاه زرشک
همان طور که می‌دانید در کنار بسیاری از غذاهای اصیل ایرانی زرشک استفاده می‌شود و استفاده از مشتقات زرشک بین مردم ایران بسیار جا افتاده و رایج است.
جوشانده زرشک
تقریبا ۱۵ گرم پوست ساقه، ریشه یا میوه زرشک را به یک لیتر آب اضافه کنید و منتظر بمانید تا به جوش بیاید. سپس حرارت را قطع کنید و اجازه دهید این جوشانده ده دقیقه در دمای اتاق بماند.
در آخر تفاله‌های جوشانده را صاف کنید و برای شیرین کردن آن استفاده از عسل یا شکر رایج است. مقدار جوشانده‌ای که هر فرد مجاز است در روز مصرف کند، سه فنجان و در فاصله بین غذاها است .
شربت زرشک
نیم لیتر آب زرشک همراه با نیم لیتر آب سیب و نصف این مقدار آبلیمو و ۵۰۰ گرم شکر را با هم مخلوط کنید و حرارت دهید تا قوام آید.
منبع : https://www.paziresh24.com/blog/14366/%d8%b2%d8%b1%d8%b4%da%a9