طناب نخاعی امتدادی از سیستم عصبی مرکزی (CNS) است که شامل مغز و نخاع می باشد. طناب نخاعی در پایین ساقه مغز، در منطقه ای به نام بصل النخاع آغاز می شود، و در کمر به تدریج باریک می شود و مخروط انتهایی (Conus medullaris) را ایجاد کرده و در آن نقطه به پایان می رسد.
از لحاظ کالبد شناسی، طناب نخاعی از راس بالاترین استخوان گردن یا به عبارتی اولین مهره ی گردن به نام مهره C1، امتداد یافته و تقریبا تا سطح بالاترین مهره کمری به نام مهره ی L1 می رسد. مهره ی L1 بالاترین استخوان کمر بوده و درست در زیر قفسه سینه قرار دارد. طول طناب نخاعی حدود ۱۸ اینچ (۴۵ سانتی متر) است و شکل نسبتا استوانه ای دارد. بخش های سرویکال (گردنی) و لومبار (کمری) دو منطقه برجسته طناب نخاعی را ایجاد کرده اند. یک بافت همبند به نام فیلوم ترمینال یا رشته ی انتهایی از را مخروط انتهایی شروع شده و تا لگن ادامه می یابد.
در انتهای طناب نخاعی (یعنی مخروط انتهایی)، ناحیه “دم اسب” قرار دارد؛ این ناحیه مجموعه ای از عصب هایی است که نامش از کلمه لاتین “cauda equina”، به معنای دم اسب برگرفته شده است (آناتومیست ها یا کالبد شناسان اولیه فکر می کردند که مجموعه ی این اعصاب شبیه دم اسب است).
مایع مغزی نخاعی (CSF) طناب نخاعی را احاطه می کند، که آن هم توسط سه لایه محافظ به نام مننژ یا پرده های مغزی (سخت شامه، عنکبوتیه و نرم شامه) محافظت می شود.
مهره های ستون فقرات
نخاع در داخل ستون فقرات، که از ۳۳ استخوان به نام مهره ساخته شده است، قرار دارد. پنج مهره به هم متصل شده و استخوان ساکروم یا خاجی (بخشی از لگن) را تشکیل می دهند، و چهار مهره کوچک به هم متصل شده و استخوان دنبالچه را به وجود می آورند. ستون فقرات (بدون در نظر گرفتن دنبالچه) به چهار بخش تقسیم شده است:
◾ مهره های گردنی یا سرویکال (از ۷ مهره تشکیل شده اند که در گردن قرار دارند)
◾ مهره های سینه ای یا توراسیک (از ۱۲ مهره تشکیل شده اند که در پشت قرار دارند و متصل به قفسه سینه می باشند)
◾ مهره های کمری یا لومبار (از ۵ مهره تشکیل شده اند که در کمر قرار گرفته اند)
◾ مهره های دنبالچه ای یا کوکسیژیال (از ۵ مهره تشکیل شده اند که در لگن قرار گرفته اند)
دیسک های ستون فقرات
بین جسم های مهره ای، دیسک هایی قرار دارند که به عنوان ساختار حمایتی برای ستون فقرات عمل می کنند. در واقع مهره ها، به وسیله دیسک های بین مهره ای از یکدیگر جدا می شوند و فقط بین مهره های C1 و C2 دیسک وجود ندارد. این دیسک های بیضی شکل یک لایه پوشاننده خارجی سخت به نام آنولوس یا حلقه دارند که بخش نرم تری به نام هسته ی مرکزی (یا هسته پولپی) را احاطه کرده اند. این دیسک ها به عنوان کمک فنر برای استخوان های ستون فقرات عمل کرده و ضربات وارده به ستون فقرات را خنثی می‌کنند. رباط های متصل به مهره ها نیز نقش ساختارهای حمایت کننده را دارند.
عصب های ستون فقرات
۳۱ جفت عصب و ریشه ی نخاعی از نخاع منشعب می شوند. هشت جفت عصب گردنی (به نام C1 – C8) در هر سطح مهره ای، از طناب نخاعی در ناحیه گردن خارج می شوند. در هر جفت، یکی از عصب ها از سمت راست خارج می شود، و دیگری از سمت چپ. اولین ریشه عصبی گردن بالاتر از مهره C1 خارج می شود. دومین ریشه عصبی گردن بین مهره های C1 – C2 خارج می شود، و ریشه های باقی مانده با همین ترتیب از مهره های تحتانی خارج می شوند. ریشه عصبی مهره C8 بین مهره های C7 و T1 (مهره ی توراسیک یا سینه ای) خارج می شود.
۱۲ جفت عصب توراسیک ( T1- T12 ) وجود دارد. ریشه عصبی T1 بین مهره های T1 و T2 خارج می شود. پنج جفت عصب کمری (L1 -L5) وجود دارد. ریشه عصبی L1 بین مهره های L1 و L2 خارج می شود. پنج جفت عصب خاجی یا ساکرال (S1 – S5) وجود دارد. ریشه عصبی S1 بین مهره های S1 و S2 خارج می شود. یک جفت عصب کوکسیژیال یا دنبالچه ای (Co1) در ناحیه دنبالچه به هم می رسند.
از طریق دستگاه عصبی محیطی (PNS)، ایمپالس های عصبی در طول طناب نخاعی، به سوی مغز یا از سوی مغز به یک محل خاص در بدن حرکت می کنند. PNS سیستم پیچیده ای از عصب هاست که از ریشه های عصبی نخاعی منشعب می شود. این اعصاب خارج از کانال نخاعی به سمت اندام های فوقانی (بازوها، دست ها و انگشتان)، عضلات تنه، اندام های تحتانی (ساق پاها، پاها و انگشتان پا) و ارگان های بدن حرکت می کنند.
هر گونه وقفه و اختلالی در عملکرد طناب نخاعی، به دلیل بیماری یا آسیب دیدگی در یک سطح خاص، ممکن است به از بین رفتن حس و عملکرد حرکتی، پایین تر از آن سطح، منجر شود. بسته به شدت بیماری یا آسیب دیدگی، از بین رفتن عملکرد ممکن است دائمی باشد.
http://drsamadian.com/آناتومی-ستون-فقرات-و-سیستم-عصبی-محیطی