خاکشیر و خواص درمانی آن

خاکشیر با نام عمومی flixweed و نام علمی Descurainia Sophiaگیاهی متعلق به خانواده Cruciferae است. این گیاه در طب سنتی با نام‌ها خبه، بذرخمخم، شفتر یا تودری شناخته می‌شود.

خاکشیر از محبوب‌ترین دانه‌های گیاهی برای تهیه شربت در تابستان‌ است. خوردن این دانه‌های قرمز مایل به قهوه‌ای در روزهای گرم تابستان علاوه بر رفع تشنگی باعث رفع کم آبی بدن، درمان یبوست و التهابات پوستی مانند کهیر می‌شود.

البته باید گفت که این دانه‌های ریز همچون شن در درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها مانند کبد چرب، سنگ کلیه و بیماری‌های عفونی مجاری ادراری و تناسلی استفاده می‌شوند.

از ویژگی‌های گیاه شناسی این گیاه می‌توان به یک ساله تا چند ساله بودن آن اشاره کرد. ارتفاع آن بین ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر است و برگ‌های قاده‌ای با دمبرگ‌های خطی و بلند دارد. البته نوع دیگر برگ‌های آن به صورت ساقه‌ای است که تقریبا بدون دمبرگ هستند.

ترکیبت شیمیایی موجود در این گیاه

این گیاه حاوی موارد زیر است:

• موسیلاژ (mucilage)
• روغن‌های ضروری
• اسیدهای چرب اسید لینولنیک (linolenic acid)
• اسید اولئیک (oleic acid)
• اسید استئاریک (stearic acid)
• اسید پالمیتیک (palmitic acid)

باید گفت خواص دارویی خاکشیر در دانه‌ها، گل‌ها و برگ‌های این گیاه یافت می‌شود.

ارزش غذایی خاکشیر

در مود ارزش غذایی flixweed باید گفت که در هر ۱۰۰ گرم آن به صورت زیر است:

• کالری: صفر
• پروتئین: ۲۷.۵ گرم
• چربی: ۳۳ گرم
• قند: صفر

روش تهیه و خشک کردن دانه‌های خاکشیر

این گیاه برای رشد به نور خورشید، خاک نسبتا غنی با زهکشی خوب نیاز دارد. بعد از گشت و برداشت آن، دانه‌های flixweed را به دو روش قرارگیری در آفتاب یا با استفاده از دستگاه‌های گرمایشی با دمای ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتیگراد خشک می‌کنند.

برای نگهداری این دانه‌ها کافی است که آن‌ها را در کیسه‌ها یا ظروف در بسته نگهداری کنید.

خواص خاکشیر برای بدن و درمان بعضی بیماری‌ها

خاکشیر یکی از پرخاصیت‌ترین مفردات دارویی است که برای درمان بیماری‌های مختلفی می‌توان از آن استفاده کرد. در ادامه با خواص flixweed بیشتر آشنا خواهیم شد.

۱. رفع تشنگی در تابستان با خاکشیر

دانه‌های خاکشیر توانایی حبس کردن آب را در درون خود دارند و به همین دلیل آب مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند. شربت تهیه شده از این دانه‌ها یکی از محبوب‌ترین شربت‌ها در تابستان است. باید گفت که مصرف آن باعث پیشگیری از گرمازدگی نیز خواهد شد.

۲. ملین و درمان یبوست

یکی از خواص موجود در گیاه flixweed ملین بودن آن است که باعث راحتی حرکت روده و رفع یبوست می‌شود. افراد می‌توانند با تهیه شربت خاکشیر یبوست خود را درمان کنند.

بیشتر بخوانید :  گلنار فارسی؛ معجزه‌ای برای پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف

۳. درمان کبد چرب با خاصیت ادرارآور خاکشیر

افزایش ادرار باعث دفع سموم از بدن می‌شود و با این فرآیند پاکسازی کبد صورت می‌گیرد. یکی از خواص خاکشیر ادرار آور بودن آن است که از این نظر در درمان کبد چرب و تب مفید است.

۴. مفید برای پوست و درمان آکنه

خاکشیر خواصی دارد که باعث سم‌زدایی پوست می‌شود و با دفع سموم از بدن باعث طراوت و شادابی پوست خواهد شد. مصرف مداوم این گیاه و دانه‌های آن باعث روشن‌تر شدن پوست و رفع لک، آکنه و کهیر می‌شود.

۵. مناسب برای شوره سر و درمان کهیر پوستی

این ماده گیاهی دارای خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی است و از این رو برای درمان شوره سر و کهیر پوستی مناسب خواهد بود. برای درمان شوره سر فرد باید روزی ۲ تا ۳ لیوان از شربت آن را مصرف کند.

۶. کمک به افزایش وزن تدریجی و حتی لاغری

مصرف شربت خاکشیر با شیر تازه هر روز صبح ناشتا باعث افزایش وزن به مرور زمان می‌شود. در صورتی که دانه‌های خاکشیر را با آب ولرم و کمی شکر شیرین مخلوط کنید و هر روز صبح ناشتا میل کنید، در بلند مدت به کاهش وزن شما کمک می‌کند.

۷. تقویت قوای جنسی در آقایان

این ماده با خواصی که دارد برای تقویت و درمان ضعف قوای جنسی در آقایان مناسب است و در مواردی مشکلات ناباروری را درمان می‌کند.

۸. خواص خاکشیر برای زنان

زنان در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی، بدنی و فشاری که روی روده‌های آن‌ها وارد می‌شود، اغلب دچار یبوست می‌شوند. مصرف شربت خاکشیر با خواص ملین و ضدیبوستی که دارد برای آن‌ها مناسب است.

البته باید توجه داشت که مصرف بیش از حد آن باعث شل شدن دهانه رحم و زایمان زودرس یا سقط جنین در ماه‌های ابتدایی می‌شود.

۹. خواص خاکشیر برای کودکان

مصرف این گیاه که ملینی طبیعی است برای هضم غذا، رفع یبوست و کاهش اسهال در کودکان بسیار مناسب است. همچنین در صورت ابتلا کودک به آبله مرغان یا سرخک، برای کاهش تب و رفع خارش پوستی از خاکشیر استفاده می‌کنند.

توجه داشته باشید که مصرف این گیاه برای کودکان بالای ۲ سال مجاز است.

خواص درمانی خاکشیر

از خواص درمان‌کننده‌ای این گیاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• این ماده خاصیت آرام‌بخشی دارد
• کمک به دفع انگل از طریق افزایش حرکات روده و دفع مدفوع
• کاهش فشار خون بالا

برای این کار کافی است که یک لیوان خاکشیر را کوبیده تا پودر نرمی از آن به دست بیاید. سپس پودر را در ظرفی ریخته و کم کم به آن آب اضافه کنید تا خمیر یک دستی به دست بیاید. این مرهم را روی پاها قرار داده تا فشار خون کنترل شود.

• درمان سنگ کلیه

برای این منظور افرادی که کلیه‌های سنگ‌ساز دارند باید خاکشیر و ترنجبین را با هم مخلوط کرده و مصرف کنند.

• رفع بوی بد دهان با استفاده از شربت flixweed و ترنجبین
• درمان زخم‌ها و جراحات
• کمک به درمان نقرس، حصبه، آبله، سرخک و مخملک
• رفع گرفتگی صدا
• درمان بیماری‌های گوش
• درمان عفونت‌های دستگاه تناسلی و ادراری با خاصیت ادرارآور و ضدباکتریایی

عوارض و فواید خاکشیر

در مورد فواید و خواص این ماده گیاهی صحبت کردیم. در این قسمت به عوارض مصرف آن خواهیم پرداخت. در وهله اول باید گفت که این ماده هیچ گونه عوارضی ندارند و در صورت مصرف متعادل مشکلی ایجاد نمی‌کند. مانند سایر مواد در صورتی که بیش از حد مصرف شود، باعث بروز عوارضی خواهد شد که بعد از قطع استفاده برطرف می‌شوند.

این عوارض عبارتند از:

• مصرف بیش از حد آن به دلیل طبع سردی که دارد باعث سردی کردن می‌شود
• افرادی که طبع سرد دارند و از بیماری‌های روماتیسم یا آرتروز رنج می‌برند باید این ماده را با عسل استفاده کنند
• مصرف بیش از حد آن احتمال ابتلا به بیماری مگاکولون را افزایش می‌دهد (در این بیماری روده منبسط شده و فرد قادر به دفع مدفوع و گاز روده نیست)
• کاهش فعالیت روده در اثر مصرف زیاد و طولانی مدت به دلیل خواص ملین آن
• مصرف سنگ‌ریزه همراه با دانه‌های خاکشیر به دلیل کوچک بودن و سخت شسته شدن آن‌ها

باید گفت که شستن خاکشیر روش خاصی دارد و اصطلاحا می‌گویند که آن را باید هفت مرتبه شست. به این صورت که باید دانه‌ها را در کاسه‌ای بریزید و به آن آب اضافه کنید. سپس محتویات کاسه را به خوبی هم بزنید. بعد از ته‌نشین شدن دانه‌ها، آب کاسه را خالی کنید. این کار را باید تا هفت مرتبه تکرار کرد.

بیشتر بخوانید: سردی کردن معده و درمان آن با ۷ روش درمانی خانگی و سنتی

موارد منع مصرف خاکشیر